Ceist Ghramadaí.

Chonaic mé rosc catha an Lorcánaigh áit éigin ar líne le déanaí agus thug mé difir bheag fá ndeara ón leagan a bhí i mo cheannsa le blianta fada anuas.  Seo atá inscríofa ar bhun na deilbhe ar Shráid Uí Chonaill in Átha Cliath.

An leagan Gaeilge atá suim agam ann, ach mar a tharlaíonn, ní dóigh liom gur aistriúchán maith é ón bhFraincis an leagan Béarla. Más buan mo chuimhne séard is brí leis an nath 'ne ... que' ná 'ach amháin' agus níl aon 'only' le feiscint anseo sa Bhéarla.  N'fheadar an é botún an Lorcánaigh atá anseo nó botún an dealbhadóra?  Pé scéal é, feictear domsa go bhfuil an leagan Gaeilge níos oiriúnaí mar aistriúchán ar an mbunleagan Fraincíse.

An cheist gramadaí a eascraíonn ón méid seo ná an difir idir an Ghaeilge thuas agus an rosc réabhlóideach a bhí i mo cheann .i. 'Ní uasal aon uasal ach sinn a bheith íseal'.  Ó thaobh an roisc féin, tuigim cén fáth go mbeadh 'sinne' níos fearr ná 'sinn' ach nílim cinnte cén difir idir 'bheith' agus 'a bheith'.  Chuas á chuardach agus tháinig ar an bhfoinse iontach aistear.ie. Seo a bhfuil le rá aige faoin scéal.

Soiléir go leor nach bhfuil?  Ós rud é gur gníomhaí é 'sinn' nó 'sinne' ba chóir go mbeadh 'sinn a bheith íseal' nó 'sinne a bheith íseal' ceart agus an leagan san íomhá thuas mícheart.  Ach fan nóiméad.  Cad faoin sampla 'Is maith liom bheith ag siúl' - nach bhfuil gníomhaí i bhfolach ansin?  Nach bhfeidhmníonn an forainm i bhfolach i 'liom' mar ghníomhaí?

Ní mór breis tochailt a dhéanamh agus isteach liom sa cháipéis a nasctar thuas, foilsithe ag Roinn Rialtais an Tuaiscirt mar threoir d'aistritheoirí. An chomhairle chéanna a thugtar:

Ach leis an éiginnteacht chéanna dár liom. Go h-áirithe an dhá sampla deireanach.  Tugaim fá ndeara na difríochtaí sa chaoi is go bhfuil 'a' sa bhreis sa dara abairt, ach ní thuigim aon difríocht ó thaobh brí de.  Déarfainn sa chéad cás gur 'a bheith' atá ceart, mar go bhuil 'an bhean' ann mar ghníomhaí.  Sa dara chás, déarfainn gur 'bheith' atá ceart, mar nach féidir breathnú ar 'an buntáiste' mar ghníomhaí, cé go bhfuilim beagáinín amhrasach faoin 'é'.

Má tá éinne fós liom ... an féidir libh an riail seo a mhíniú dom?  Cén leagan de rosc catha an Lorcánaigh is cirte dár libh agus cén fáth?

Daonlathas thall is abhus.

Agus reifreann na Gréige thart le όχι láidir mar fhreagra air beimid ag éisteacht ar feadh tamaillín eile anois lenár gceannairí ag míniú mí-aibíocht agus páisitiúlacht na Gréigigh bochta.  Is dócha nach dtagann ciall roimh aois agus ní nach ionadh mar sin go bhfuil praiseach cheart á dhéanamh ag leanaí leanbaí SYRIZA de gheilleagar agus sochaí na Gréige. (Tá a 's 'am nach léann gach éinne gach nasc, ach OMD léigí an ceann deireanach sin a léiríonn go ríshoiléir an chaitheamh anuas de bharr éirí in airde lucht rachmais na hEorpa).

I ndiaidh toradh an reifrinn, ainneoin an bua a bhí aige, d'éirigh Aire Airgeadais na Gréige as a phost ag míniú go lom díreach go thuig sé an fhuath atá ag an Troika dó, rud a fhíríonn a chloistear faoi Ghearmánaigh ag iarraidh go gcliseadh ar rialtas na Gréige ionas go bhféadfaí é a bhriseadh agus a athrú.

An bhfuil aon rud níos daonlathaí ná daonlathas amháin ag iarraidh rialtas daonlathais eile a athrú?  Maítear nach féidir le hόχι na Gréige 18 daonlathas eile a thacaíonn le pholasaithe déine a threisiú, ach cé mhéad den 18 eile a fuair deis vótáil ar cheist lom nocht na déine?

Is cinnte ón méid seo nach bhfuil daonlathas na hEorpa in aon staid mhaith ach cad faoi anseo in Éirinn?  De réir na pobalbhreitheanna deirtear nach bhfuil ach toradh amháin i ndán dúinn ón olltoghchán atá le teacht: sé sin comhrialtas idir FG & FF.  Cá háit eile ar domhain a tharlódh sé go mbíonn mar duais ag an dream a scrios geilleagar na tíre agus ag an dream a choimeád a gcos ar a bholg, triail eile timpeall na tíre san Merceanna Móra le chéile?  Conas nach bhfuil muintir na hÉireann éirithe amach i gcoinne an dhá dream seo?  Cé hiad na daoine a thacaíonn fós leo? Duine as gach beirt de réir dealramh, nó duine as triúr má thugtar san áireamh nach vótálann gach duine.  Conas gur féidir le seo a bheith fíor?  

Tá an tír ag fulaingt déine le 6 bhliain anuas agus tá duine as triúr sásta go leor le sin?  Duine eile as an triúir gur cuma leo pé scéal é agus gan ach duine amháin as an triúr ag iarraidh cúrsaí a athrú?  Dochreidte.  An féidir na pobalbhreith a chreidiúint?  Feicfimid roimh an t-am seo arís ach nílim ródhóchasach go bhfuil sé ar chumas daonlathas na tíre seo seasamh i gcoinne lucht an rachmais mar atá seasta ag daonlathas leanbaí na Gréige.

Is fadhb oideachais atá againn dár liom.  Ní féidir le tír a bheith fíordaonlathach má tá tromlach nó fiú mionlach mhór aineolach faoi rothaí mór an tsaoil.  Tá daonlathas bunaithe ar idirchaidreamh eagnaí an phobail agus mura bhfuileadar machnamhach agus athmhachnamhach faoi saincheisteanna an lae, níl fágtha ach comórtas tallainne idir slua (saibhir) comórtasach gan tallann. Ní gá ach breathnú ar leithéidí Healy-Rae agus Mary Mitchell-O'Connor go bhfeictear nach hiad fealsúnaigh-ríthe Phlato atá i gceannas orainn.  Ach an bhfuil an lucht orthu go dtoghtar iad nó an bhfuil an lucht ar an bpobal?

Má tá teipthe ar dhaonlathas na hÉireann cén córas eile a fheileadh dúinn?  Níl an dara suí sa bhuaile ann dúinn.  Ar aghaidh go deo go mbeirimid bua! Caithfear fanacht ar an lorg agus glacadh leis gur fiú an turas fiú mura mhairimid go deireadh air.  Agus má leanann cúrsaí mar atá, ní mhairfidh.

Craobh Ceannas Peile na hÉireann.

Níl Gael in Éirinn faoi láthair nach bhfuil tuairimíocht acu faoi reáchtáil na craoibhe peile, agus os rud é nár mhaith liom go gceapfaí nach rabhas áirithe i measc na Gael is Gaelaí a mhair riamh, seo dhaoibh mo smaointe féin ina leith.

Deirtear go bhfuil na himreoirí féin go mór i gcoinne deireadh a chur leis na comórtais cúige, ach ní ábhar iontais sin mar nach bhfuil sprioc réalaíoch eile ann do formhór de chontaetha na tíre.  Tá seans éigin ann go mbainfeadh leithéidí Sligeach, Luimneach, Cill Dara nó Doire craobh cúige ag tús gach bliana, cé nach n-áirítear de ghnáth i measc na foirne láidre.  Gan na comórtais cúige, níl ann mar sprioc ach an craobh ceannais féin agus fios roimh ré ag an tír iomlán nach bhfuil ach ceithre nó cúig fhoireann a thiocfadh i ngiorracht scread asail é a bhaint. Is de bharr an riachtanas seo na comórtais cúige a choimeád nach féidir athrú go córas 'Champions League' le hocht ngrúpa de cheithre fhoireann agus meascán den Sraith Náisiúnta & an Craobh Ceannais in aon chomórtas amháin.

Réiteach na faidhbe dár liom ná ceacht a fhoghlaim ón gcóras anois i gcúige Laighin san iomáint.  Tá Gaillimh agus Aontroim ag iomaíocht sa Pháil na laethanta seo ag craobh cúige buaite ag fir an Iarthair fiú.  Dár ndóigh, tá fadhbanna difriúla ag lucht na gcamán ach measaim go n-oireadh an réiteach céanna.

'Séard a dhéanfainnse ná na craobh cúige a imirt mar a imrítear fé láthair ach le hocht bhfoireann i ngach ceann acu. Cothromódh an réiteach seo an córas míchothrom fé láthair a thugann buntáiste mór do na Muimhnigh agus do na Connachtaigh mar gur féidir leo Mí Lúnasa a bhaint amach le níos lú cluichí le n-imirt acu.  Má ta ocht bhfoireann i ngach cúige caithfear trí chluiche a bhuachaint chun craobh cúige a bhuachaint agus an dúshlán céanna roimh gach éinne.

D'fhéadfadh na foirne a roghnú ag deireadh na Sraithe cén cúige ar mhaith leo tabhairt faoi an bhliain áirithe sin.  B'fhéidir go roghnódh na Dubs tabhairt faoi chraobh Chonnachta agus carnán ollmhór de bhoinn Laighin ina nglaic cheana féin acu?  B'fhéidir go roghnódh Corcaigh nó Ciarraí tabhairt faoi chraobh Laighin chun éalú óna chéile nó chun cleachtadh níos fearr a fháilt roimh Mí Lúnasa? Chun tábhacht na Sraithe a chaomhnú ba chóir an chéad rogha a thabhairt don fhoireann a chríochnaíonn ag barr na sraithe agus mar sin de.

Choimeádfainn an 'cúl doras' mar atá, chun an dara deis a thabhairt do fhoireann a chailleann cluiche go luath sa samhradh.  Le mo chóras nua cothromaítear an córas sin chomh maith, mar go mbeidh an líon céanna cluichí ag gach contae. 

 

Mar sin, ar an tslí is éascaí, caithfidh trí chluiche a bhuachaint chun an craobh cúige a bhaint agus ceann de na hocht áiteanna sa chraobh ceannais a bhaint amach.  Má bhuaitear trí chinn eile is féidir na tinte cnámha a lasadh!

Sin agaibh é mar sin, athrú beag ar an gcóras atá ann fé láthair - na craoibh cúige fós ann, ach ar bhonn níos cothromaí.  Cad a cheapann sibh?

 

Dár ndóigh is cuma cén córas a úsáidtear, beidh an ceithre fhoireann is fearr sa tír sna cluichí leathcheannais agus is iad an bhliain seo Áth Cliath, Ciarraí, Dún na nGall agus Maigh Eo.

An Damhán Alla agus an Mhíoltóg.

'Sé dúirt Damhán Alla le Míoltóigín lá ...

Chualas an tAire James Reilly ar an raidio i rith na seachtaine seo caite ag labhairt faoi crá croí a d'fhulaing sé agus a bhean chéile nuair a dúradh leo go raibh drochmháchail intinne ar a mhac blianta fada ó shin. Tá mo racht feirge tráite ar deireadh agus anois is féidir liom mo shmaointe a bhreacadh. Ba léir óna ghuth nach raibh sé ag léamh ó phointí a scríobh stáit-séirbhíseach éigin dó  D'aithníos go maith an tocht ina ghlór a d'eascair is dócha ón crá croí sin, ach b'fhéidir freisin gur tocht lúcháireach a bhí ann chomh maith? B'fhéidir é, de bharr dea-thoradh an scéil - 'sé sin gur éirigh go breá leis an mac céanna ar deireadh.

... ó tar liom abhaile a chréatúirín breá.

D'inis an tAire gur botún a rinne siceolaí thall i Sasana a dhúirt leo gur máchail intinne ar bhí ar a mhac - d'úsáideadh triail mhí-oiriúnach ar an mbuachaill, triail nár aithin gurb é uathachas a bhí ar an leaid óg, seachas máchail intinne.   Ar deireadh, buíochas le Dia, in ainneoin an buille trom a buaileadh orthu mar chlann, d'éirigh le mac an Aire, céim ollscoile, iarchéim ollscoile a bhaint amach agus de réir chuntas an Aire féin, é anois ag staidéar ar Dhochtúracht.

'Sé a dúirt an mhíoltóg ag féachaint isteach, ...

Dár ndóigh, ní trí thimpiste a d'éirigh leis an Raghallach Óg an dul chun cinn seo a dhéanamh.  Is féidir a ghlacadh leis go raibh ar an clann iomlán sin diriú le dúthracht ar fheachtas a mhair, táim cinnte de, blianta fada agus gach seans a mhaireann fós, chun gach cuidiú, gach tacaíocht, gach áis agus gach deis a thabhairt don Raghallach Óg, ionas go mbeidh sé in ann a chumas iomlán a fhorbairt.  Ina fhocail féin d'impigh an tAire orainn uile gan glacadh riamh le bacainní a chuirtear ós ár gcomhair chun aistear forbartha ár bpáistí a shrianadh agus ghlacfainn go hiomlán leis an impiú sin.

Is tú croí na féile, is breá é do theach,

Ach ..

Ach ... is deacair éisteach leis an scéal seo gan machnamh orthusan ar a bhfuil an tAire ag impiú - ar na tuistí, na seanthuistí, na deartháireacha agus deirfiúracha ar a thiteann an dualgas cúram a dhéanamh dóibhsean nach bhfuil ar a gcumas cúram a dhéanamh dóibh féin.  Sin iad an dream a fhágtar a leataoibh, an dream gan ghuth, an dream gan tionchar, gan todhchaí.  Sin iad an slua gan cumhacht, an slua gan dóchas, gan sólás.

... deirtear go mbíonn tú ag ithe 's ag ól,

míoltóigíní mar mise idir fhuil agus fheoil.

Más ball den dream duáilceach seo thú d'aithin tú go maith na bacainní faoina raibh ár nAire ag caint.  Easpa luathfháthmheasa (ach amháin má tá airgead agat íoc as tú féin mar a bhí ag ár nAire deorach).  Easpa luath-idirghabála nuair atá fáthmheas agat dod' chúram.  Easpa scoileanna speisialta le múinteorí speisialaithe nuair atáid in aois scoilíochta.  Easpa thacaíocht ranga do mhúinteoirí ranga má tharlaíonn go bhfuil sé ar a gcumas freastal ar ghnáthscoileanna.  Easpa shéirbhísí do dhaoine fásta ionas nach dtiteann a gcúram iomlán ar na tuistí dá saol iomlán.  Easpa thacaíocht maireachtála nuair atá na tuistí bochta imithe ar shlí na fírinne.

Dúirt an Damhán Alla, is é a bhí glic,

Is bréag mór dar m'anam an scéal sin a mhic, ...

Shamhlófá b'fhéidir rian beag den éadóchas a líonann croíthe na gcéadta ó cheann ceann na tíre nuair atá páiste le míchumais acu agus focail ár nAire á chloisteáil acu. Cinnte ag éisteacht lenár nAire shílfeá gur inár measc a sheas an tAire féin.  Sásta agóidíocht a dhéanamh ar son na leanaí agus é ar thaobh an fhreasúra.  Sásta tacaíocht ar thabhairt do scoileanna agus do thuistí.  Sásta ceisteanna Dála a chur os comhair an rialtais.  Sásta geallúintí a thabhairt.  Sásta an fód a sheasamh.

Sin againn é mar sin.  An masla marfach deireanach. Damhán Alla gránna ag iarraidh culaith mhíoltóige a chrochadh air féin, ag sileadh deora bréige ag lorg trua as an gcruachás ina shamhlaítear dó féin a bheith.  Ach níl.  Agus ní bheidh riamh.  Bhí cumhacht aige.   Bhí na billiúin aige le caitheamh chun an fhadhb a réiteach.  Bhí an deis aige a bheith mar Donogh O'Malley na linne seo.  Duine a d'fhuascail na sluaite le hoideachas. In ionad sin, shocraigh sé ar na bainc agus a chairde saibhre a shábháil ó hiarmhairtí a saint féin.  Nuair nach raibh pingin rua do phaistí le huathachas, bhí na billiúin dos na bainc.  Nuair a bhí scoileanna speisialta á scriosadh le ciorruithe bhí €64bn ann do leithéidí Seáiní Fitz, Fingers agus na tógálaithe ar fad atá ar mhuin ma muice arís le NAMA.  Tá na mílte agus na mílte saoilte scriosta ag an rialtas seo agus pé dul chun cinn a rinneadh ón mhílaois i leith glanta amach acu.  Níl an teacht aniar fiú tosnaithe fós, mar go bhfuil na Damháin Alla fós i gceannas, fós á mbeathú féin ar na míoltóga, idir fhuil agus fheoil.

Ba mhaith liom a cheapadh gur uaidh sin a d'eascair na deora.  Ba mhaith liom a cheapadh go bhfuil daonnacht éigin fós i bhfolús domhain ár nDamhán Alla.  Ba mhaith liom a cheapadh gur bhuail impleachtaí a chuid iompair é, fiú le haghaidh soicind nó dhó.  An é gur thuil solas míthrócaireach an fhírinne isteach sa phluais dubh gránna sin atá aige mar choinsias?  An é gur bhraith sé a chealg mar dhealg ina gcroí féin - mar a bhraitheann na mílte timpeall na tíre é, mar a bhraithfidh le blianta fada amach anseo?

Damháin Alla an ea?  Ainmhí scanrúil eile nár scríobh an Craoibhín Aoibhinn fúthu atá inár measc anois. Ar an Lá Fhéile Pádraig seo níl amhras ach go bhfuil an nathracha fillte orainn arís.  Ar fhágadar riamh?

Hada to Hada

Cúig bhliain ó shin (bhuel ceithre go leith  nó mar sin) bhíos i m'áiléir agus thángathas ar séan caiséid ceoil a bhí taifeadta agam ón raidio sna luath nochadaí.  B'shin an t-am réamhidirlíne agus dá gcloisfeá rud éigin suimiúil ar an raidio ní raibh an gach eolas faoi i ngiorracht clic nó dhó luchóg, gan trácht ar scread asail.  Bhí amhrán amháin a chuaigh i gcionn go mór orm agus b'shin 'Simply Beautiful' le banna nach raibh trácht ná tuairisc faoi ar an idirlíon.  Hada te hada a bhí scríofa agam mar ainm na gceoltóirí san imchárta.

Ar fáth éigin inniu chuas á gcuardach arís agus tá dul chun cinn de shaghas éigin déanta.  Rinneas gúgláil arís ar 'hada te hada simply beautiful' agus thíos faoi mo bhlaganna féin ó 2010 tá nasc amháin ... bingeo!

Ag gúgláil ar Hada to Hada tá gach eolas faoin banna ar fáil agus is Éireannaigh iad Kieran Duddy & Belinda Morris.  Táim fós le teacht ar an gceol féin ar an idirlíon áfach cé go bhfuil amhráin eile le fáil ar an nasc sin Last.fm.

Dár ndóigh tá an seantéip agam fós, cé nach bhfuil seinnteoir agam a thuilleadh.  Geallaim daoibh, is fiú lorg 'Simply Beautiful' a leanúint - tá sé dochreidte corraitheach.

Feicim sna tráchtanna sa bhlag ó cúig bhliain ó shin, gur gheall mé le Dennis an ceol a stróiceadh ón dtéip agus cóip a sheoladh chuige -  úps - brón orm Dennis - ach táimid beagnach ag deireadh an chuardaigh.

Dála an scéil - níor scríobhas blag le fada an lá, ach b'fhiú go mór filleadh ar an meán seo chun mistéir Alice's Restaurant agus Hada to Hada a réiteach.  Cúig bhliain is fichead nó mar sin ag fanacht ar seo ... táim ag éirí sean.